Czym są audyt energetyczny budynku, audyt cieplny domu, certyfikat energetyczny i świadectwo energetyczne?

Zachodzące zmiany w prawie związane z budownictwem energooszczędnym, wymagają dostosowania nieruchomości do nowych wymagań. W efekcie wielu właścicieli musi wykonać audyt energetyczny domu jednorodzinnego. Podobni zresztą, jak zarządzający większymi budynkami, w tym tzw. użyteczności publicznej, którzy zobligowani są zapoznać się z zużyciem energii i wdrożeniem zmian, mających zapewnić optymalne rozwiązania w zakresie oszczędności energii.

Wg raportu Ministerstwa Gospodarki „Instrumenty poprawy efektywności energetycznej polskiej gospodarki” z czerwca 2015 r., celem na l. 2030-50 jest stałe dążenie do wzrostu gospodarczego, z jednoczesnym uwzględnieniem, braku wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną. W efekcie nastąpić ma ogólne zmniejszenie energochłonności całej gospodarki. Znamienne jest to, że cel ten ma zostać osiągnięty głównie poprzez znaczącą poprawę efektywności budynków i obiektów przemysłowych, w tym choćby proces spalania biomasy i modernizację instalacji. Kontrolowanie efektów zmian zapewnia w tym przypadku audyt energetyczny.

To, oraz duża dynamika zmian cen energii sprawia, że przedsiębiorstwa i inne instytucje coraz częściej muszą dokonywać niezbędnych zmian, pozwalających poprawiać efektywność korzystania z prądu i ciepła. Jako że koszty tego typu zmian idą w setkach tysięcy złotych, niemal wszyscy decydują się na skorzystanie z możliwości ubiegania się o wsparcie finansowe. Z pomocą przychodzi w tym przypadku dofinansowanie do programu Czyste Powietrze oraz dofinansowanie do programu Moje Ciepło, jakie przydzielane są za pośrednictwem Ministerstwa Rozwoju.

Audyt energetyczny – podstawowe informacje

Audyt energetyczny budynku ma w zamierzeniu dać odpowiedź na w jaki sposób należy zadbać o oszczędność zużycia energii. Tym samym wskazuje na stopień konieczności przeprowadzenia termomodernizacji, która najczęściej przyjmuje postać ocieplenia ścian zewnętrznych nieruchomości, dachu, czy też wymianę drzwi i stolarki okiennej.

Dodatkowo zwraca się w nim uwagę na aspekt związany z możliwością wymiany źródła ciepła, węzła ciepłowniczego, i przyjrzeniu się w jakim stanie znajdują się instalacje ciepłej wody użytkowej. Działania te, w tym audyt wstępny, obejmują także przyjrzenie się temu, w jakim stanie znajduje się instalacje wentylacyjne, instalacje klimatyzacyjne, a nawet cały system oświetlania w gmachu.

Co więcej, audyt energetyczny domu pomaga w stworzeniu profilu zużycia energii w całym budynku, co stanowi asumpt do tego, by przyjrzeć się wysokości opłat. W ten sposób zdiagnozować można, które pomieszczeń i urządzeń generują największe zużycie, i jak można je zmodernizować lub wymienić. Tym samym, bardzo często, jest on jedną z części audytu remontowego, polegającego na wspieraniu termomodernizacji.

Audyt cieplny domu

Audyt cieplny domu jest dokumentem, który wskazuje na to, jakich użyto materiałów, w trakcie prowadzenia prac termomodernizacyjnych. Mieszczą się w nim także odniesienia do tego, z jakich źródeł opłacone będą prace, co ma przełożenia na to, w jakim wymiarze będzie ona mogła być wsparta przez pieniądze pozyskanie z dofinansowania ze środków publicznych, jako swoista premia termomodernizacyjna.

Warto zwrócić uwagę na to, że wg raportu GUS pt. „Opracowanie metodologii i przeprowadzenie badania skali działań termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych wielomieszkaniowych w celu poprawy ich energochłonności oraz ocena potrzeb i planowanych działań w tym kierunku” z 2018 r., przyczyną niepodejmowania działań w zakresie termomodernizacji jest głównie brak środków finansowych.

Koronnym argumentem na to, że stopień skomplikowania prac, jakie należy wykonać, jest dosyć spory, jest obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło. Dzięki przyjrzeniu się temu, jakim poziomem izolacyjności cieplnej mogą poszczycić się przegrody zewnętrzne, można znacząco zoptymalizować instalacje grzewcze. Ale nie tylko, bo pod uwagę brana jest także kwestia absorpcji ciepła z promieni słonecznych. Prace zakładają także przyjrzenie się kwestii izolacji cieplnej budynku, w tym domu jednorodzinnego.

Źródła ciepła i stolarka okienna

W efekcie niemal 17% właścicieli nieruchomości, jak i członków spółdzielni wspólnot mieszkaniowych, w l. 2017-20 nie wyraziło zgody na wdrożenie zmian na remont, mający dostosować budynek do większej energooszczędności, poprzez wymianę stolarki okiennej, czy korzystając z efektów, jakie gwarantuje wymiana źródła ciepła. Przyczyny odjęcia od planów termomodernizacyjnych stanowił także niski poziom wsparcia ze strony środków publicznych i funduszy europejskich. Prócz tego podkreślano także kwestię przeciwwskazań technicznych oraz wielkie trudności, jakie pociąga za sobą audyt cieplny.

Audyty energetyczne obejmują wykonywanie zadań, jakimi jest obliczeniowe zapotrzebowania na ciepło budynku. Dokonują ich specjaliści z wykształceniem technicznym, także mający za sobą studia podyplomowe, posiadający uprawnienia budowlane, korzystają z równań, dzięki którym mogą uzyskać informacje o wartościach, jakie cechują przepływy ciepła przez przegrody. Zbierane dane dotyczą także temperatury i wilgotności w pomieszczaniach, jak i kwestii nawiązujących do elementów konstrukcyjnych. Tak przygotowany dokument stanowi podstawową analizę w wykorzystywaną w programie Czyste Powietrze.

Ważną informacją jest także to, że kompleksowe programy, dzięki którym ubiegać się można o dofinansowanie do programu Czyste Powietrze, jak i dofinansowanie do programu Moje Ciepło zakładają poprawę efektywności energetycznej budynków, także tych, których zajmują instytucje publicznie. Wymagania te dotyczą także wdrażanych środków efektywności energetycznej w przemyśle i działaniach organizacji z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw, a także transporcie, z uwzględnieniem publicznej komunikacji zbiorowej. Co więcej, zakładają także wdrażanie w życie planów efektywnego wytwarzania i dostaw energii.

Audyty energetyczne, a certyfikat energetyczny

Przyjęta 15 kwietnia 2011 r. Ustawa o efektywności energetycznej i Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, wprowadzała zasady oszczędnego gospodarowania energią, z jednoczesnym wprowadzeniem systemów wsparcia, jakimi okazały się tzw. Białe Certyfikaty. Ich przyznanie ściśle powiązane jest z przeprowadzanymi inwestycjami, mającymi zwiększać oszczędność energii elektrycznej i zmniejszać straty na poziomie przesyłania dystrybucji ciepła. Tym samym daje to szanse na skuteczne przejście całego audytu energetycznego. Choć certyfikacja energetyczna przeszła od tej pory zmiany, sens jej istnienie jest wciąć ten sam i dane zawarte w dokumencie są niezwykle istotne.

Uzyskanie dokumentu, jakim jest certyfikat energetyczny, wymaga przeprowadzenia prac, mających na celu dostosowanie gmachów i instalacjo do wymagań przepisów. Największą skuteczność w tym zakresie przejawiają działania oparte na remontach budynków, wymianie urządzeń elektrycznych i oświetleniowych, czy zmiany dotyczące stanu izolacji instalacji przemysłowych. Do tego dochodzi kwestia ograniczenia strat przesyłowych sieci, z uwzględnianiem transformatorów i podjęcie starań o jak największy poziom odzysku energii w trakcie codziennej działalności firm przemysłowych.

Zalety audytów energetycznych w pełni ukazuje praca badawcza opublikowana na stronie Głównego Urzędu Statystycznego pt. „Opracowanie metodologii i przeprowadzenie badania skali działań poprawiania wyniku termomodernizacji budynków mieszkalnych wielomieszkaniowych w celu poprawy ich energochłonności oraz ocena potrzeb i planowanych działań w tym kierunku”. Wśród wymienionych w dokumencie korzyści na pierwszy plan wysuwa się fakt, iż audyty energetyczne sprzyja poprawieniu stanu warstwy izolacyjnej odpowiadającej za zachowanie odpowiedniego poziomu ciepła wewnątrz.

Audyt energetyczny drogą do oszczędności energii

Tym samym, audyt energetyczny domu jednorodzinnego, jak i bloku, jest narzędziem umożliwiającym jest zatroszczenie się o zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło i zaoszczędzenie pieniędzy, przejawiające się w niższych wydatkach na energię. Opracowanie takie stwarza także pole do szeregu analiz w tej kwestii, pozwalających na dostosowanie
projektu budowlanego, do nowych przepisów.

Co więcej, jej wyniki audytu dotyczyć mogą wykorzystania materiału, który sprawi się najlepiej w przypadku konkretnego budynku. Warto wspomnieć, że najczęściej stosowaniami są w tym wypadku:

• styropian
• wełna mineralna

W efekcie termomodernizacja domu przeprowadzona może zostać w najwyższym standardzie, zapewniając odpowiednie ciepło budynku.

Audyt energetyczny dla Programu Czyste Powietrze zakłada konieczność przygotowania, z najwyższą starannością, opisu technicznego nieruchomości, sporządzenia charakterystyki energetycznej i zgromadzenia danych dotyczących rachunków, jakie przysyła zakład energetyczny. W pierwszej kolejności zwraca jednak uwagę na system grzewczy i na to, jakie konkretnie rozwiązania należy wybrać, celem wypełnienia przepisów, jakie nakłada prawo budowlane.

Audyt energetyczny budynku – aspekty prawne

Analizując dane przedstawione w raporcie Ministerstwa Gospodarki „Instrumenty poprawy efektywności energetycznej polskiej gospodarki” z czerwca 2015 r., dostrzec można, że największe zużycie energii dotyczyło gospodarstw domowych i sięgało ponad 30% całości zużywanej energii. Na kolejnych miejscach znalazła się branża transportowa i przemysł. Znacznie mniej, gdyż niewiele ponad 10% pochłaniania a działalność usługowa zaś najmniej działalność rolnicza.

Ponadto zapisy „Ustawy o efektywności energetycznej z 20 maja 2016 r.” wskazują, iż audyt energetyczny budynku powinien przyjąć formę opracowania, którego treść stanowi rozważania obejmujące kwestie zużycia energii w danym obiekcie budowlanym. Wszystkie owe dane, za sprawą wzorów kart audytów, stają się zbiorem wytycznych, które należy wdrożyć w trakcie dalszych prac. W jego skład wchodzi także ocenę stanu faktycznego poszczególnych jego elementów: instalacji i urządzeń. Pozwala on wskazać, w jaki sposób podnieść można efektywność energetyczną obiektu, stawiając na nowoczesne, energooszczędne urządzenia, które cechują inne parametry techniczne.

Audyt energetyczny domu zakłada przypatrzenie się wykorzystywanym źródłom ciepła, w celu oszacowania konieczności ich wymiany, na takie, które będą mogły się poszczycić wyższą sprawnością. Podlegają nim wszelkiego rodzaju:

• wymienniki ciepła,
• pompy,
• układy automatyki,
• urządzania mające zadbać o właściwy poziom przepływu i ciśnienia.

Kompleksowe podejście do audytu wymaga również pracy nad kwestiami związanymi z zaworami termostatycznymi, czy też systemami automatycznego sterowania temperaturą grzejników. Spory zakres prac dotyczy także instalacji dostarczającej do lokali ciepłej wody. Przypatrzenie się jej pozwala na przyjrzenie się stanowi armatury, urządzeń regulujących przepływ.

Czym jest audyt energetyczny dla programu Czyste Powietrze

Raport GUS pt: „Opracowanie metodologii i przeprowadzenie badania skali działań termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych wielomieszkaniowych w celu poprawy ich energochłonności oraz ocena potrzeb i planowanych działań w tym kierunku” z 2018 r., zwraca uwagę, iż audyt energetyczny dla programu Czyste Powietrze jest niezwykle przydatnym narzędziem, stanowiącym wstęp do procesu redukcji emisji dwutlenku węgla.

Audyt energetyczny Czyste Powietrze prowadzony jest w celu przeanalizowania możliwości, jakie daje źródło odnawialne, w celu zmniejszenia szkodliwych substancji do atmosfery, i tym samym zadbania o niewielki wpływ na zdrowie ludzi. Pozwala także na wdrożenie termomodernizacji i dostosowanie obiektów do aktualnych Warunków Technicznych. Zapewnia poprawę przenikalności cieplnej poszczególnych przegród, a także poprawę zysków z nasłonecznienia, a co za tym idzie całościowe polepszenie poziomu energochłonności całego obiektu. Przygotowywane są obliczenia mające na celu zestawienie ze sobą różnych możliwości zastąpienia istniejącego systemu poprzez: panele fotowoltaiczne, kolektory słoneczne i pompy ciepła.

Audyt energetyczny – kwestie środowiska

Optymalizacja wykorzystania energii powala również na polepszenie stanu środowiska naturalnego, poprzez wymianę źródła ciepła, czy też wymianę stolarki okiennej. Audyt energetyczny dla programu Czyste Powietrze wskazuje ile zanieczyszczeń w postaci szkodliwych substancji, uwalnia się do atmosfery w wyniku zapewniania właściwych warunków do korzystania z niej. Dążąc do zrównoważonej emisji, mającej zapobiegać negatywnym efektom, jakim jest efekt cieplarniany, pod uwagę brana jest udział wszelkich surowców, energetycznych, których użycie wpływa na gorszą jakość powietrza.

Wymiana źródła ciepła będąca konsekwencją wyników, jakie przyniósł audyt energetyczny dla programu Czyste Powietrze często zakłada konieczność pożegnania się z piecami opalanych węglem i drzewem, w tym pieców kaflowych. Ich miejsce zajmują zazwyczaj systemy oparte na pompach ciepła, kotłach gazowych lub piecach zgazowujących drewno.

Audyt energetyczny, a świadectwa charakterystyki energetycznej

Poprawne wykonanie prac składających się termomodernizację budynku wymaga przygotowania uprzednio odpowiedniego planu, zawierającego konkretne rozwiązania. Aby mógł on powstać, niezbędne jest pozyskanie danych oraz poddanie jej wnikliwej analizie. Dlatego też niezbędnie przeprowadzenie wszelkich prac, jakie przewidują audyty energetyczne.

Wg raportu GUS pt. „Opracowanie metodologii i przeprowadzenie badania skali działań termomodernizacyjnych budynków mieszkalnych wielomieszkaniowych w celu poprawy ich energochłonności oraz ocena potrzeb i planowanych działań w tym kierunku” z 2018 r., najczęściej prowadzonymi pracami mającymi polepszyć stan budynków było ocieplanie przegród zewnętrznych budynków. Zdobycie świadectw charakterystyki energetycznej jest elementem będącym formą oceny obiektu. Warunki Techniczne 21 narzucają pewne normy dla nowego budownictwa co do energii pierwotnej.

Poważniejszym wyzwaniem, przed którym stawali zarządcy, było unowocześnienie źródła ciepła z uwzględnieniem węzła ciepłowniczego i całej instalacji na potrzeby ogrzewania, także napędzanymi odnawialnymi źródłami energii. Prócz tego podejmowano zagadnienia związane z remontem instalacji ciepłej wody i systemu oświetleniowego na klatkach schodowych i w piwnicach, tak by skrupulatnie zadbać o wyniki, jakich dostarczy audyt energetyczny.

Cel przeprowadzania audytów energetycznych i cieplnych

Audyt energetyczny polega na przeprowadzeniu wielu pomiarów, które mają dać odpowiedź na to, w jakim stanie znajdują się kluczowe elementy nieruchomości, odpowiadające za to, jak zużywania jest w niej energia. Działania te pozwalają pozyskać dane dotyczące tego, ile wynosi obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło, które zużyte będzie do ogrzewania wszystkich pomieszczeń budynku i zaplanować przedsięwzięcie termomodernizacyjne.

Szczególnym rodzajem badania jest audyt energetyczny budynku przemysłowego, który za sprawą skali podejmowanego działania, pozwala pośrednio obniżyć koszty rachunków na energię elektryczną. Pozwala bowiem przygotować się do termomodernizacji , a co za tym idzie poprawienie energii użytkowej i końcowej obiektu. Z uwagi na rosnące ceny coraz częściej spotkać się można z chęcią dokładnego sprawdzenia, w jaki sposób obniżać można koszty związanie z wykorzystywaniem różnorodnego sprzętu do produkcji.

Co istotnie, z audytem cieplnym wiąże się konieczność rzetelnego uzupełnienia informacji zebranych w opracowaniu, jakim jest audyt wstępny. Powinny one uwzględniać zwłaszcza to, jaka jest wielkość całkowitego zużycia energii termicznej, także w konkretnej części budynku. Co więcej, nie należy zapominać o tym, by prawidłowo identyfikować najważniejsze etapy procesu, wpływające na zużywanie ciepła. Tym samym audyt cieplny domu da asumpt do tego, by móc oszacować energochłonność każdego z nich. Pozwala to zdiagnozować i opisać główne urządzenia zasilające w ciepło zabudowania i poziomy panujących temperatur. W ten czas możliwe jest określenie czy wymiana źródła ciepła przyniesie wymierne korzyści.

Audyt energetyczny – niezbędne dane

Zalecenia powstałe w wyniku przetwarzania danych, jakie pozyskuje audytor energetyczny w trakcie audytu energetycznego, powinny dostarczać jak najbardziej szczegółowych danych. Dotyczyć winny kwestii zużycia paliwa potrzebnego do wygenerowania odpowiedniej temperatury i ewentualną modernizację instalacji. Zapewnia to bowiem zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji, czyli jednoczesnego powstawania energii cieplnej i elektrycznej.

Nie wolno zapominać o tym, że audyt energetyczny budynku powinien być przeprowadzany we współpracy z ich zarządcami i użytkownikami. Pozwoli to na stworzenie pełnej listy potencjalnych oszczędności, które można wdrożyć na późniejszym etapie prac. Wielu zadaje pytanie: ile kosztuje audyt energetyczny? Pomimo zróżnicowanych cen, jakie panują na rynku jedno jest pewne: z punktu widzenia kosztów realizacji, obejmujących cały proces dostosowania budynku do wymogów, nie jest on duży.

Już w Krajowym Planie Działań dotyczącym efektywności energetycznej dla Polski 2017, przyjęto złożenia mające na celu jak największe oszczędności energii i poprawę efektywności energetycznej. Koniecznością wykonania audytu energetycznego objęto przedsiębiorstwa zajmujące się sprzedażą nie tylko energii elektrycznej, ale i ciepła, jak i odbiorców końcowych.

Kwestie oświetlenia w audycie energetycznym

W uwagi na to, że w wielu przypadkach za duże zużycie energii odpowiada oświetlania, w budynkach zajmowanych przez działające z w nich przedsiębiorstwa, w trakcie audytu energetycznego bada się czy nie występuje jego zbyt wysoki poziom. A także, jakie żarówki sprawdzą się w danym miejscu najlepiej. Dodatkowo jest okazją do określenia, czy warto postawić na wyłączniki czasowe i czujniki obecności, a także zmienić opraw oświetleniowych zapewniających większy poziom jasności. Co więcej, celem audytów energetycznych jest zebranie przydatnych informacji wskazujących, jaka część pozyskiwana jest poprzez odnawialne źródła energii, służąc zasilaniu oświetlenia.

Podsumowując, pamiętać trzeba, iż zapisy ustawy o efektywności energetycznej z 20 maja 2016 r. sprawiają, że audyty dotyczące energii są niezbędnym elementem wniosku o wydanie dokumentu jakim jest świadectwo charakterystyki energetycznej przez uprawnioną do tego osobę.